مقایسه برخی عوامل بوم‌شناختی مؤثر بر انتشار گونه‌های Prangos uloptera و Prangos ferulacea در مراتع استان اردبیل

هدف از این تحقیق بررسی عوامل محیطی مؤثر بر پراکنش دو گونه Prangos ferulacea Lindl. و Prangos pabularia Lindl. در مراتع استان اردبیل بود. هفت رویشگاه جنس جاشیر شناسایی شد که در  سه رویشگاه آن گونه P. ferulacea و در  دو رویشگاه گونه P. pabularia حضور داشت. در هر رویشگاه، مکان­های نمونه­برداری مشخص و در طول 3 ترانسکت 100 متری در 10 پلات چهار مترمربعی تراکم گونه ثبت شد. نمونه خاک از ابتدا، وسط و انتهای هر ترانسکت از عمق 30-0 سانتی‌متری برداشت شد. در مجاورت هر رویشگاه در مکان­های عدم‌حضور گونه نیز نمونه­برداری به شیوه یکسان انجام شد. در مکان­های نمونه­برداری ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت شیب و در آزمایشگاه برخی خصوصیات خاک نظیر ماده آلی، ازت، فسفر، پتاسیم، اسیدیته، هدایت الکتریکی و بافت تعیین شد. برای بررسی اثر عوامل محیطی بر حضور و عدم‌حضور دو گونه مورد نظر و مقایسه میانگین خصوصیات اندازه­گیری شده به­ترتیب از تجزیه واریانس یک­طرفه و آزمون توکی استفاده شد. برای تعیین درجه اهمیت متغیرهای اندازه­گیری‌شده در پراکنش این گونه­ها، آنالیز تشخیص مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که گونه P. pabularia در مکان­های با مقدار فسفر، درصد رس، هدایت الکتریکی، مقدار بارندگی، درصد شن، درصد شیب و اسیدیته خاک بیشتر و گونه P. ferulacea، در مکان­های با ارتفاع از سطح دریا بیشتر و مقدار بارندگی و پتاسیم خاک کمتر سازگاری بهتری دارند. با توجه به نتایج حاصل از آنالیز تشخیص، عوامل هدایت الکتریکی، ماده آلی، پتاسیم، ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت شیب، درصد سیلت و رس، بارندگی و دما در تمایز مکان­ها و انتشار گونه­های مورد مطالعه مؤثر هستند. بر اساس نتایج می­توان در پیشنهاد گونه­ها برای مدیریت، اصلاح و احیاء مراتع به­طور مناسب­تری تصمیم­گیری نمود.